Jubileum

Is het heus tien jaar geleden dat ik hier, op een om privéredenen altijd heuglijke dag, mijn eerste schreden zette op het pad der bloggologie? De spreekwoordelijke dag van gisteren ervaar ik nu ook weer niet, maar het posten van een tekstje, met een zekere regelmaat, doet het tijdsbesef kennelijk een beetje vervagen.

En, mensheid, wat er ondertussen allemaal niet is veranderd! Vier jaar geleden babbelde ik wat in de rondte over een crisispakket van de nabijgelegen frituur, dat inmiddels met 10% opgeslagen blijkt. De inflatiecorrectiepen laat zien dat er kort tevoren een tussenverhoging is geweest van 5%.

Venezolaanse toestanden? Natuurlijk niet. Het zou even populistisch zijn om individuen op te voeren aan wie de wet het kennelijk toestaat honderd crisispakketten per uur te kopen. Over zulke dingen begin ik dus beter niet.

Nee, terugkijken en reflecteren op metaniveau, dat zou wel het minste mogen zijn. Wel heb ik daar minder puf voor dan toen ik vijf jaar geleden zo’n tussenstop maakte.

Nog steeds heb ik volgens mij moeite met bloggen, omdat het uitnodigt tot confidenties. Ik onderken tegelijk iets wat niet anders te benoemen valt dan als een verslaving. De aandrift om iets te doen met de kwantiteit van taal die dagelijks het gewaande timmermansoog passeert, dat dan maar bewijzen moet geconcentreerd te lezen. Minstens herken ik me in Marc van Oostendorp, die niet lang geleden om goede redenen stopte met dagelijkse postings – en die inmiddels is hervallen.

Dat wil niet zeggen dat ik zijn tempo zou kunnen volgen, laat staan een kwaliteit bieden die constant is. Maar de prikkel om iets de virtuele ether in te smijten is me bekend. Het is voor mij wel zaak om niet te snel te opereren (‘kort op de bal te spelen’), al pakt te veel arbeid en herziening evenmin erg gunstig uit voor mijn gestel.

Ook blijf ik gefascineerd door effecten van taal en verkeer ik graag in de illusie door een blog te zijn opgenomen in een circuit, dat per definitie internationaler is dan dat van boeken die bij tijd en stond onder mijn naam verschijnen. De wens een smeltkroes te zijn, die vooral mijn poëzie gekenmerkt heeft, gaat op internet gemakkelijker in vervulling.

Of zit dat heterogeniteitstrekje ingebakken in taal? Maxim Februari memoreerde:

Een redacteur van een literaire uitgeverij sprak me ooit toe over het gebruik van Germaanse en Romaanse woorden. Volgens hem moest je in Nederlandse teksten een juiste balans tussen de twee zien te vinden, een juiste afwisseling van robuustheid en melodie. Zijn lievelingsvoorbeeld haalde hij uit het Engels: de beroemde eerste zin van Keats’ gedicht ‘Endymion’: A thing of beauty is a joy for ever. Daarin heerst een werkelijk volmaakte harmonie. Thing, Ding, ding is Germaans. Beauty, beauté: Romaans. Joy, joie: Romaans. Ever, immer: Germaans.

Ophouden dus met somberen over verengelsing en helemaal met het naspeuren en terechtwijzen van germanismen, anglicismen en gallicismen? Ik weet wel, mama mama, dat die redacteur – het openingshoofdstuk van – De glanzende kiemcel heeft gelezen. S. Vestdijk had het daar over Saksisch in plaats van Germaans, en hij zei dat we als Hollanders het verschil niet konden navoelen.

Van één Engels woord vind ik het niet leuk dat het gangbaar is geworden, omdat het een compleet mensbeeld met zich meetrekt dat mij niet ligt. En het erge is, in de klas van de gourmande , vol acht- en negenjarigen, is het een normale aanduiding, onder elkaar, voor elkaar, over elkaar: loser. (De spelling is anders.)

Mijn allereerste Honingpot-posting bestond uit poëzie die in Onze Nietzsche zou belanden. Dat bleek mijn laatste boek te zijn waarover met enige goede wil te zeggen was dat het dichtkunst herbergde. Inmiddels heb ik het genre verraden. Maar het was op voor mij.

Wat meer van een afstand probeer ik, precies zoals literatoren op leeftijd van wie ik nooit veel moest hebben, hapsnap wat laaglandse gedichten te volgen. En uit vakidiotie vooral teksten daarover, een behoorlijke klus omdat het merendeel over kanshebbers op long- en shortlisten gaat.

Thans lees ik woorden temmen van Kila & Babsie, dat poëzie voor een groot publiek ontsluit. Het enthousiasme spat van de pagina’s, de uitleg is van een helderheid waarvan ik alleen kan dromen.

Toch ben ik, zoals het een oude zeur betaamt, ook teleurgesteld. Kila & Babsie zetten namelijk aan tot het schrijven van poëzie. Daar ben ik tegen! Niet alleen vanwege de postume concurrentie, maar ook omdat zo’n drang naar mijn overtuiging alleen van binnenuit kan komen (waarbij in mijn poëtica dat innerlijk wordt afgelegd). Ze sluit wel aan bij de populariteit van schrijfscholen en cursussen creativiteit allerhande.

En bij een trend waarbij er, gestimuleerd door het internet waar zelfs gekken als ik een blog kunnen beginnen, meer wordt gezonden dan ontvangen. Een twitterisering van complexe materie? Dat sluit dan weer aan bij het literatuuronderwijs, in het zogeheten Curriculum Nu waar een meningenformat voorkruipt voor kennis. Maar daar heb ik al over gedramd.

Natuurlijk kan goede voorlichting een hoop ellende voorkomen. Kila & Babsie geven die, zij het dat hun voorbeeldgedichten nogal eensluidend zijn. Van het zich verwonderende type, met details van de bijgeschoolde observator die tragikomisch zijn, in een taal waar weinig spanning op staat want ‘oooh’ impliceert. Niet voor niets kent de Nederlandse poëzie meer dan één gedicht over het waargebeurde verhaal dat er speelgoedbeesten uit een scheepslading raakten en over oceanen dreven.

Dat maakt de keuze van Kila & Babsie natuurlijk wel aantrekkelijk. Verder frappeerde het me dat ze eerst hun eigen indruk bij de geselecteerde gedichten geven. Alsof ze willen zeggen dat elke lezer gelijk is, want even kwetsbaar en onzeker. Ik geloof niet dat dit helemaal klopt, maar die implicatie rijmt met een fris artikel dat Marieke Winkler over podiumpoëzie publiceerde. Dit ooit verdoemde genre, zegt zij, stelt nu de literatuurwetenschap voor identiteitsproblemen.

Ingewikkeld is dat Winkler daarbij Tom Lanoye, als schrijver van het Gedichtenweekgeschenk, tot exemplarisch voorbeeld promoveert. Meteen al het gebruik van spreektaal, dat hem van papieren dichters zou onderscheiden, zit ook bij Faverey en jongere, uitputtend geanalyseerde hermetici. De voorkeur voor evenementen boven bundels lijkt me evenmin van gisteren (wat me van Poetry International bijstaat is de verbazingwekkend geringe opkomst van betalend publiek).

Winkler spant zich in om bij Lanoye een genuanceerde, diepere poëtica bloot te leggen. Ze gebruikt daarvoor zijn beeld van de toverbal, dat het statische en het eeuwige zou relativeren en, net als bij een wat schematische versie van het postmodernisme, een ‘betekenisgevend centrum’ ontberen zou.

Maar als ik het trefwoord ‘toverbal’ loslaat op mijn files, dan blijkt die zowel bij Jacq Vogelaar voor te komen als in de titelsong van Pipo de Clown. Zou Lanoye dus werkelijk een upgraded performer als verhuller zijn, zoals Winkler voorstelt? Ik weet ook niet of Lanoye zijn populariteit aan poëzie dankt. En indien ik moet vorsen naar zijn traditie van een schrijverstype, dan schiet me de metabewuste kunstmiddenstander te binnen, zoals die benoorden de rivieren door Gerard Reve uitgevent is.

Ik wil geloven dat ‘oraliteit’, waaraan poëzie uiteraard haar ontstaan dankt, een revival doormaakt, maar mij overtuigt het niet om daar de acceptatie van het banale in te ontdekken. Laat staan slam te zien als voorhoede of tegengeluid. Kila & Babsie geven nota bene een fraaie performance van Martijn Teerlinck als voorbeeld, dat tegelijk kan dienen als instructietekst over hoe restloos poëzie te maken.

Tot nader bericht kennen gedichten een biotoop van het schrift. Waaraan een aantal liefhebbers behoefte blijft hebben omdat ze een betekenis gevende witregel onmogelijk kunnen horen.

Een tastbaarder ontwikkeling vind ik dat Antoon Coolen heden een ‘Brabantse schrijver’ genoemd wordt. Wellicht komt dat door het aanhoudende identiteitspolitieke gekrakeel, waar ik als witte hoogopgeleide man beter over zwijg, maar ik voel daar meer gewicht in dan er aan podiumpoëzie wordt gegeven. Dus hoe kostbaar ‘de momentane magie van het orale woord’ en ‘exclusieve authenticiteit’ ook voor de huidige instituties mag zijn, zonder context slaat dat woord dood.

Precies die context heeft op mijn weblog van stonde af grotendeels ontbroken. Schrijven beschouw ik althans als een openingszet van een partij waarvoor tegenstanders nodig zijn. De Honingpot heeft kennelijk niet de toon of de vertrouwdheid die verleidt tot reacties. Ik krijg ze wel, maar mondeling en per mail.

Langzamerhand ben ik ervan overtuigd geraakt dat hier iets fout loopt. ‘Vroeger’ weet ik de publieke stilte aan het feit dat ik niet op Facebook zit (of op Academia.edu of zoiets, dat mailen kan dat ik ‘gementiond’ ben). Inmiddels lijkt me dat ik domweg geen goede barkeeper ben. Dat is ook wel een opluchting, want hoe in het openbaar, met inachtneming van alle verschillen, een goed en scherp gesprek gaande te houden zonder bezopen te raken?

Toen De Honingpot begon, was de opiniërende poëzienieuwssite De Contrabas dé speler in het virtuele veld. Nu lijkt Tzum dit te zijn – dat ogenschijnlijk afstandelijker opereert. Vreemd genoeg was ik als onmiskenbare polemist beducht voor de animositeit, die soms terug opspeelt. En ik weet nog altijd niet of het fenomeen van de woedezoeker, dat vanzelfsprekend steevast anderen betreft, werkelijk voorbehouden is aan internet.

Misschien is mijn onderkoelde verslaving aan postings te danken aan stilte, die een fijne illusie kan scheppen van onverstoorbaarheid. Het zou me zelfs niet verbazen wanneer ik, met een poging tot datadeterminerende blik, amper bezoekers heb. Mijn publiek zou dan wel uit Nederland komen en vervolgens uit België, waar ik leef, maar deze naties hebben het moeilijk tegen runners up als de Verenigde Staten, Frankrijk, Oekraïne.

De Honingpot als zalige prooi van zoekmachines!

Alle reden dus om per direct deze onderneming te stoppen. Maar juist de laatste tijd ben ik optimistisch en strijdlustig gestemd, waarover aanstonds meer. Eerst, conform de geplogenheid bij mainstream media en bij mijn vorige jubileum, een overzicht van de meest gelezen postings:

Het onvoltooide: een uitnodiging 15 mei 2012, 27 opmerkingen
Jan Starink (1927-2014) 24 jun. 2014, 2 opmerkingen
‘Teruggestuurd in een bootje’: drie gedichten 30 jun. 2016, 1 reactie
Schromeloos (1) 9 mei 2011, 1 reactie
Coreferenties (6) 5 mei 2010, 36 opmerkingen
Coreferenties (1) 26 mrt. 2010, 4 opmerkingen
Cees Meerman (1950-2014) 3 jan. 2015, 2 opmerkingen
Godzijgeprezen 12 mei 2017
Neeltje van Beveren (1977-2013) 19 mei 2016, 2 opmerkingen
Jeroen Mettes (2) 27 jan. 2012, 4 opmerkingen

Nog steeds zijn de populairste teksten op dit blog vooral door anderen geschreven. Interesse weet ik zelf blijkbaar het meest te wekken met in memoriams, alsof ik een insider ben.

Wel is dit een ranglijst met wat volgens mij unieke hits heten. Meer treffers dan sommige gemelde tekst kregen:

-         Tempora, Mores (LAT, 13 caps)

-         Hans Groenewegen (1)

-         De open bibliotheek van morgen

-         Kleine wasjes, grote wasjes

-         Ja meneer de burgemeester (1)

-         Overal waar de meisjes zijn

-         Nico

Het zal toch niet zijn dat surfers hiernaar terugkeren in de hoop er comments aan te treffen? Daarom ook nog maar even de favoriete zoektermen:

marc kregting
Honingpot
honingpot kregting
Louvre
bertram mourits
Ridder
jeroen mettes
dehoningpot.blogspot.com
het is makkelijker met zijn zestigen
www.dehoningpot.blogspot.com

Voilà, nu heb ik aan elke administratieve plicht voor de eeuwigheid voldaan. Opdat het hoofd leeg kan raken voor het evalueren van een merkwaardige stemming: het optimisme. Ook ik (naast mijn Instagram-collega Leonardo di Caprio vanzelfsprekend) betrap me daarop wegens de aanhoudende klimaatbetogingen door scholieren. Temeer daar ze zo’n beetje zijn gestart in België, waar de plastic zak nog heel gewoon is. En waar zelfs overwegend jonge artiesten in de rubriek Doodgewone dingen van De Standaard Magazine haast steevast iets met auto en vliegtuig vermelden bij wat ter wereld zoal voor geluk zorgt.

Of overschrijdt die oprechte voorkeur alle landsgrenzen? Wilders noemde bij wat hij na 12,5 jaar isolatie mist als eerste: autorijden! Trump had het daar ook over, na honderd dagen stennis trappen. Het kan dus dat dat mijn verbazing voortgebracht wordt door mijn fietsocentristische bril. Vanuit dat parallel universum herinner ik me van autoritten alleen nog het afspelen van muziek. Hoe verder je buiten het centrum kwam, hoe beter het geluid de verplaatsing leek te begeleiden.

Nieuwe poging. Ten minste is België toch wel zeker Olympisch kampioen in marathonrelativeren, uitstellen tot gisteren, afschuivend wegkijken, compromiszwachtelen, en wortel trekken uit een kwadraat. Misschien is het dus niet eens een erg groot wonder dat de jongeren hier, zelfs in de hoedanigheid van spijbelaars/brossers, door hun niet-onderhandelbare eis van structuurverandering brede steun krijgen. Eindelijk!

Dus werken bitse reacties contraproductief. Ze zijn even onthutsend als onthullend in hun diagnose van hypocrisie die, hoe kan het ook anders, bij de ander zit. In mijn recentste – zwaar gesubsidieerde – kaskraker had ik nog geen oplossing hoe de impasse kon worden doorbroken waarin karikaturen van twee partijen (hypocrieten versus moraalridders) elk debat onklaar maakten. Had ik domweg te lang het voorrecht gehad over de conflictstof na te denken? Nu zijn het twee jonge meisjes die de indruk wekken gewoon te doen. Desnoods voelen anderen zich genoopt om in de bres te springen tegen bijkomende onrechtvaardigheden.

Aardkloot en atmosfeer hebben zich in de recente geschiedenis nu eenmaal zo ontwikkeld, dat de jongeren met hun één-minuut-voor-twaalf-houding het gelijk aan hun zijde hebben. Dat verlost hen van pathetisch machismo en van eindeloze middel-doelafwegingen. Bovendien bepleiten ze iets wat werkelijk elke (toekomstige) aardbewoner aangaat. In het klimaat is er geen protocol. Begrijpelijke maar per saldo ietwat dwaas aandoende verboden van schoolbazen en politici om te demonstreren, kunnen met een gerust hart naast zich neer worden gelegd.

Ik ervoer die bevrijdend aanvoelende lichtheid afgelopen week, toen ik met het taalkundig genie in zo’n mars mee mocht. Politieke partijen die langs de kant van de straat de jongeren probeerden te masseren (Ecolo, logischerwijs, maar plots ook PTB/PVDA) liet men begaan. Zoals ouders dat wel kunnen doen met drukke kindjes.

Van het zogenaamde zwakke geslacht wordt de wereld beter. Het knappe is ook dat actieplannen moeiteloos worden bijgesteld zonder de schijn van opportunisme. Deze meisjes stellen er juist een eer in een handreiking aan de tegenstander te doen.

Da’s toch een andere houding dan van mijn witte hoogopgeleide middenklasse die zich vooral aan het wapenen is. Bijvoorbeeld tegen teksten die, getuigend van overbekend klinkende centrismen, niet hoeven te worden gelezen.

Hilarisch dunkt me verder dat gratis marketingadvies aan de klimaatjongeren inzake het momentum overbodig lijkt. De Zweedse Greta Thunberg, bij wie de revolte werkelijk begon, heeft lak aan meer of minder goed bedoelende communicatiewetten. Ze glimlacht niet eens bij haar toespraken en bij het verstrekken van de ik-boodschap spreekt ze namens iedereen, klaagt expliciet ‘jullie’ aan. Of wordt haar dit vergeven vanwege haar Asperger die ze zelf relateert aan haar vasthoudendheid? 

Het spijt me verschrikkelijk, maar bij zulke voorbeelden lukt het me niet de bloglier nu al aan de wilgen te hangen.