Wat zijn de meest gênante momenten in een mensenleven? ‘Haben Sie ein Stunde’, antwoordt Leo Beenhakker vermoedelijk onvervaard. Maar op een ranglijst zou volgens mij één type schaamte bovenaan staan: over humor die niet aankomt.
Geen gedrag ontsnapt aan communicatie. Zelfs ongewild, met de rug naar het publiek, zendt het lichaam boodschappen uit. Door taal krijgen zij hooguit een hardere buitenkant. Humor is dan wel de meest zichtbare vorm van contact maken.
Eén mislukte grap valt nog te verwerken. Al moeilijker is een reeks van zulke ogenblikken. Gaandeweg wikkelen aanwezigen ze in een zuigend zwijgen. Of in aanzetten tot een lach, om de spanning te doorbreken natuurlijk.
Ik heb me afgevraagd wie daarbij de grootste schade kan aanrichten. De grappenmaker of zijn getuigen? Een geliefd persoon of de onbekenden die de wereld vertegenwoordigen? Mogelijk hangt het af van wie je het liefst van de troon ziet vallen.
Niet allemaal tegelijk alsjeblieft.
In muziek is er zoiets als een pensato, waar je een geschreven noot louter mag denken. Deze uitvinding staat op naam van Webern. Over die toeschrijving wordt getwist, en ook of hij de pensato waarlijk heeft ingezet, zoals Alban Berg.
Grandioos bij Webern dunkt mij zijn reden voor de stilte: de dienstdoende noot was onbeschrijflijk teder en zacht. Dit staat lijnrecht tegenover de sensatie waar ik op doel, omdat die schroeit. Het denken is er machteloos bij. Dat schept wel een soort verbondenheid.
Interessant is verder de glijdende schaal indien het vertrekpunt ligt bij meligheid. Op welk punt begint ze pijn te doen? Tevens de woede die kan opflakkeren, vervat in een schijnbaar vermoeid of verwijtend zinnetje als ‘Vind je dat grappig?’
Ten slotte het feit dat je niet kunt schuilen voor mislukte grappen. Dat de publieke ruimte dan met recht een gesel is. Al schijnt een kruis minder zwaar te worden als je het gezamenlijk draagt. Tot het gewicht van balsem?
Dit wil ik uittesten. In het openbaar.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten