Slow metaphor

Naar verluidt gaat België een 'hete herfst' tegemoet. Het zou formateur en CD&V-voorman Kris Peeters geweest zijn die de uitdrukking voor het eerst gebruikte, na de verkiezingen. Sindsdien gaan er allerlei mensen mee aan de haal, die er volgens mij grimmiger bedoelingen mee hebben.
'Hete herfst': ineens besef ik weer waarom mijn liefde voor de alliteratie nooit heel groot geweest is. Maar goed, de term voegt zich – naadloos, wilde ik bijna schrijven – bij vele en vele andere. Ze willen iets duidelijk maken door middel van een afwijkende formulering, zodat de toehoorder aan het denken worden gezet. Ostranenie, noemde Viktor Sjklovski dat namens de Russische formalisten.
Alleen is 'hete herfst' het conformisme ten top. De uitdrukking bevestigt flink taalgebruik zoals zich dat in de postideologie aan het ontwikkelen is. Uit de mond van mensen die geen woorden willen maar daden. Bij hen staat de klok permanent op 'vijf voor twaalf'. Zulke versteende beeldspraak, de ene nog prangender of grappiger dan de andere, doet vooral een appel op het incassingsvermogen.
Misschien wordt het tijd voor een slow metaphor-beweging. Daarvan kan, nu paus Franciscus over de hele wereld zoveel lof oogst, de begeleidende muziek komen van zijn naamgever Franciscus van Assisi. Ten minste voor de duur van een couplet, en uiteraard in de Engelse versie:

Where there is discord, may we bring harmony.
Where there is error, may we bring truth.
Where there is doubt, may we bring faith.
And where there is despair, may we bring hope.

Ik zal maar meteen opbiechten dat ik dit liedje niet zelf heb gevonden, maar van iemand citeer die ik zelf niet direct met ontspannenheid zou verbinden. En om helemaal eerlijk te zijn was het de bioscoopfilm over haar, Iron Lady, die mij wist bij te brengen dat Margaret Thatcher op 4 mei 1979, niet echt in de herfst dus, deze woorden had gesproken bij haar aantreden als minister-president, vlak voor Downing Street nummer 10.
Niet gemakkelijk, zo'n stroom van woorden, en op de historische beelden valt te zien dat ze, hoe vertederend, halverwege een snelle blik werpt op een spiekbriefje.
Allemansvriend Wikipedia weet het natuurlijk weer beter. Hij vertelt dat Thatcher niet Franciscus heeft geciteerd, maar de vertaling van een Franse quote uit 1912 die in 1927 aan de vogelheilige toegeschreven werd. Dat had Meryl Streep er wel even bij kunnen zeggen (dat kan tegenwoordig).
Auteur, imitator, plagiator of wat dan ook, voor de industrie maakt het niet uit. De strofe is terechtgekomen in een hit, om niet te zeggen een anthem, "Make Me A Channel of Your Peace", zowel gecoverd door Sinéad O'Connor als, erg mooi, door Sarah McLachlan.
O ja, de 'hete herfst' beperkte zich in de jaren zeventig niet tot beeldspraak. In haar meest indringende periode, die kan worden opgevat als hoogte- én dieptepunt, had de Rote Armee Fraktion er aanspraak op gemaakt. Variant: 'Duitse herfst'. Dat was in 1977, en er vielen twee doden aan burger- en drie aan activistenzijde.