Altijd leuk om
een blik op je naaste omgeving te krijgen van iemand die er van grote afstand
in gekatapulteerd lijkt. Vorige week publiceerde NRC Handelsblad een opiniestuk van een gelouterde Engelse journaliste die in
Amsterdam woont, nadat ze zelfs al in Melbourne had vertoefd.
Deze Senay
Boztas verbaasde zich over de
weerstand die er – in het centrum van mijn nabij verre geboorteland! –
blijkbaar heerst tegen helmen. Van de bouw tot en met de fiets, had ze vastgesteld.
Maar omdat de opinieredactie haar tekst had gecategoriseerd onder ‘helmplicht’ was,
vanwege de discussie over fatbikes (waarover ze in Engeland al had bericht en die in verdunde vorm in België aanspoelt), de fiets toch wel het voornaamste onderwerp.
Als exclusief gebruiker
van dat vervoermiddel raakte ik spoedig het spoor van Boztas’ betoog bijster.
Het ging over een fietsersvoordeel van helmen bij regen, waarvoor onze lieve
heer op de achtste dag de poncho heeft uitgevonden. En het ging over kapsels
die al dan niet in de war raken. Nu kent mijn hoofd inmiddels dusdanig weinig
begroeiing dat ik wat dat betreft geen hinder ervaar (ónder de schedelpan wil
er soms wel wat in de war raken) maar een belangrijk maatschappelijk
thema veranderde zo in een lifestylekwestie.
Het Griekse woord voor hoofd is κεφαλή (‘kephalè’), een stom
geveltje dus dat hooguit knipoogt naar alle diepzinnigheid die zich binnenshuis
zou afspelen.
Boztas vindt het
normaal dat fietsers een helm opzetten tegen gevaar. Vanuit haar verfrissende
buitenstaandersblik, en gesterkt door reacties van Engelsen die niet anders
weten dat het ding verplicht is, kan ze grappen met Nederlanders die zich ‘uitverkorenen’
wanen. Hoe irrationeel en onpragmatisch, vindt ze! Ze trekt meteen de
vergelijking met oordopjes bij een luid concert. Maar voor dat tijdelijke
evenement kies je, je moet er een kaartje voor kopen en het concert speelt zich
af in een private ruimte. Fietsers zitten dagelijks in een infrastructuur die
iedereen toebehoort.
Zou moeten
toebehoren. In werkelijkheid is het de sterkste die bepaalt. Automobilisten
dus, tegen wier rijgedrag fietsers zich volgens Boztas zekerheidshalve zouden
moeten beschermen. Pantseren feitelijk, als de metafoor van het stalen ros niet te roestig is geworden. Terwijl fietsers
niet zozeer hun kapsel kreukvrij willen houden, als wel niet opgesloten wensen
te zitten, buitenwereld voelen en al inspannende ontspanning vinden. Waarbij ze
ongevraagd al stank en lawaai moeten trotseren.
Dat er in de
verhoudingen iets scheef zit, bewijst een ongewild feit dat maar niet uit de
werkelijkheid gebannen raakt: het doodrijden van fietsers. Een definitief statuut,
dat niet eens een consequentie krijgt in het intrekken van een rijbewijs. Ook
laat Boztas uitsluitend ironische psychologie los op notoir zwakke
weggebruikers, en heeft het niet over recentere gedrochten,
van de SUV (Sport Utility Vehicle, over ironie gesproken).
Bij het oer-Nederlandse
spreekwoord ‘Voorkomen is beter dan genezen’ had Boztas extra steun kunnen
vinden voor haar redenatie. Maar ‘voorkomen’ zoekt ze sowieso in eerste
instantie niet bij automobilisten of infrastructuur. Die factoren stipt ze aan
het slot even aan, nog pas na onnodige kosten voor het gezondheidsbudget en
improductiviteit wegens werkonbekwaamheid.
Dan keert ze terug
naar haar belangrijkste punt zelfzorg en openbaart zich haar persoonlijke, mij
verbijsterende trigger. Ze blijkt ‘in dit zogenaamd vrije land ’ meermaals
uitgescholden te zijn omdat ze op de elektrische fiets een helm draagt.
Geestig vind ik
dat ze daarbij het begrip zelfbeschikking opvoert. Daar maakt ze aanspraak op
en ze betwist andershandelenden, die zich met evenveel aanspraak weigeren aan
te passen aan de sterksten. Sterker nog, zelfbeschikking ligt aan de basis van
haar grappig bedoelde opinie-uitsmijter, dat de stereotypische Nederlandse
handelsgeest zou kunnen leiden tot een lucratieve uitvinding die helmethairproof is.
