Al geformuleerd

 

 

 

De laatste weken is nogal gesoebat over wat een ‘essay’ is, nog is, en of het niet stiekem is afgevoerd in een container met het opschrift Beschouwend Proza. Des te fijner vind ik het om bij het openslaan van Eva Meijers recentste boek Verwar het niet met afwezigheid. Over politieke stiltes (2022) onder titel en specificatie pront te zien: ‘essay’.

Of het nu een bewuste poging tot solidariteit is met het kwetsbare, wat de bij elkaar iets meer dan honderd pagina’s bepleiten, weet ik natuurlijk niet. Wel dat Meijer onverstoorbaar en behendig haar opvattingen op zinsniveau toont.

Zoals bij het fenomeen silencing: ‘Soms wordt iemand bespot als ze wat zegt, bijvoorbeeld omdat ze als hysterisch wordt afgeschilderd, waardoor haar woorden niet aankomen.’ De verwarring die bij mij althans even ontstond bij ‘ze’ omdat ‘iemand’ voor mij geen dominant geslacht heeft, wordt na de komma al weggenomen door het predicaat ‘hysterisch’ waarmee vrouwen historisch zijn opgetuigd.

Past ook perfect in een betoog over ondergeschoven posities. Zodat een alinea later, wanneer Meijer op de proppen komt met Lyotards différend, deze taalkundig inconsequente definitie geloofwaardig wordt: ‘Dat is een situatie waarin een slachtoffer geen toegang heeft tot een gemeenschappelijk discours waarin wat haar aangedaan is aangekaart kan worden.’

Dat ‘slachtoffer’ als woord onzijdig is, mogen we vergeten.

 

Eva Meijer weet zelfs een nieuw smaakje te brengen aan een kort maar betekenisvol woord: ‘stem’. De eerste keer las ik er nog half overheen, toen het ging over een kapitalistisch-politiek systeem waar de zwaarst getroffenen ‘het minste stem’ hebben, maar een pagina later kwam er een ritme in. Over klimaatstakers schrijft Meijer dat ze ‘weinig of geen politieke stem’ hebben, over mensen die tegen iets anders protesteren ‘minder stem’.

Wat gebeurt hier? Het zijn de onbepaalde telwoorden en het bijvoeglijk naamwoord vóór ‘stem’ die me in twijfel brengen. Ik ken de uitdrukking ‘goed bij stem’ zijn, dus begrijp ik eventueel ‘slecht bij stem’ ook nog wel, maar in hoeveelheden die Meijer aanbrengt? Wel begrijp ik dat het woord hier zoiets als ‘invloed’ betekent.

Een pagina verder verklaart Meijer echter: ‘Politieke stem hebben houdt niet alleen in dat je mee kunt praten over de politieke kwesties die binnen de democratie waarin je leeft al geformuleerd zijn, maar ook dat je nieuwe kwesties die voor jou belangrijk zijn aan de orde kunt stellen.’ Dus iets met een positie die toestaat wantoestanden op de agenda te zetten, kortweg te agenderen?

Daarna ebden mijn vermoedens over het woord weg. En las ik het boek geboeid uit. Vlak voordat ik het wegzette viel mijn oog op de achterflaptekst. En wat stond daar, onder andere, over Eva Meijer? ‘Ze laat een nieuw licht schijnen op discussies over politieke stem.’ Zonder lidwoord, als een onlichamelijk ding!