Ik geloof niet
dat ‘in het oog van de storm staan’ de laatste weken een erg gelukkige
vergelijking is, maar Theo Francken, staatssecretaris voor Asiel en Migratie, flikte
het ‘m weer. In een Facebookpost bleek hij de aanhouding van vermeende
illegalen te hebben samengevat als #opkuisen.
Vanzelfsprekend kwam
daar protest tegen, eveneens op sociale media. In dat soort termen praat je
niet over mensen, was de teneur. Vervolgens facebookte Francken dat hij slechts
problemen had opgekuist, wegens immense puinhopen van links.
Toch schrapte hij
in een repetitio op Twitter van zijn oorspronkelijke verklaring de hashtag – en
pleitte dus schuldig.
Naar mijn gevoel,
maar ik ben geen Vlaming, kun je problemen niet eens opkuisen. Wel oplossen, zij
het niet in bleekwater. Volgens Van Dale
heeft opkuisen als tweede betekenis opeten. Kannibaliseert Francken dus zijn
problematiek?!
De kwalificatie ‘puinhopen’
voor het beleid van andersdenkenden lijkt me alvast niet willekeurig. Pim
Fortuyn had een uitgesproken mening over migratie en publiceerde in 2002, vlak
voor zijn dood, het boek De puinhopen van acht jaar Paars.
Vanuit tegenovergesteld
perspectief heeft opkuisen een weinig aanbevelenswaard semantisch veld. Ik doe
een greep: oorlog als enige hygiëne (Marinetti),
gaskamers die als douches ingericht waren, De Gucht die Vlaams Belangers vergeleek
met mestkevers…
Toch vind ik het bizar
dat er in het Noord-Nederlands een sterk gelijkende variant bestaat in de zin die
Francken wel degelijk op het oog leek te hebben: schoonvegen. Hierbij geeft
mijn geheugen als historisch feit dat in de protestjaren langharig werkschuw
tuig, hippies enz. op genoemde wijze van De Dam werden
verwijderd door mariniers.
Waterkanonnen
kwamen daar niet aan te pas.
Ik nam de proef
op de som, door op Google een standaardzegswijze uit mijn Hollandse jaren in te
geven: "veegde het plein schoon".
Dat leverde ongeveer
120 resultaten op, met als subject van het zinnetje bijna uitsluitend ‘De
politie’ of ‘De ME’ en als object mensen.
En inderdaad was werkterrein en gebruik van die taal exclusief Noord-Nederlands.
Ik moet dan twee bijzondere
vermeldingen doen:
- - NRC gebruikte in 1997 aanhalingstekens bij een artikel over drugsoverlast in
Groningen: ‘De politie “veegde” het plein schoon en hield enkele dealers aan.’
Ofwel de auteur ofwel de eindredacteur had kennelijk moeite met de gesuggereerde
normaliteit van het idee, waar mogelijk wel waterkannonnen aan te pas waren gekomen.
- - Alleen De
Standaard heeft de uitdrukking éénmaal toegepast, in een artikel over de macht van president
Loekatsjenko in Wit-Rusland, wiens verdachte verkiezingsoverwinning in 2006 tot
protest op de straten had geleid: ‘De politie veegde het plein schoon en arresteerde de
oppositieleden.’ Auteur was Floris Akkerman, een Nederlandse correspondent.
Volgens Van Dale heeft ook schoonvegen een
tweede betekenis: zich van blaam trachten te zuiveren. Misschien een tip voor
Francken, als hij zijn Facebookposts en tweet nogmaals zou willen herzien?
Hoe dan ook is
het mij een raadsel waarom politici zo gretig optreden op sociale media, indien
het hun doel is een grotere aanhang te krijgen. Ze worden er wel menselijker
van, met hun vreugdeloos
gekissebis. Maar dat is mijn mening, vanaf een weblog.
Naschrift
Bart De Wever,
tot nader order Franckens baas bij de N-VA, nam in september 2018 het woord ‘opkuisen’
in de mond na de ophefmakende documentaire over de rechtsextremistische
Schild & Vrienden, van wie sommige leden ook tot jong N-VA behoorden. Vanuit de
Vlaams-nationalistische website Doorbraak
kwam vervolgens het voorstel de
hashtag #opkuisen voor ‘uitwassen’ bij
elke politieke gezindte te gebruiken.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten