Bij de start van het nieuwe onderwijsseizoen zijn de apocalypsen in vertrouwde hoeveelheid komen aanrollen. Ik besefte een tijd terug een film te hebben gezien, waarin de klas inderdaad de hel op aarde was. Dat is in Kes, het debuut van Ken Loach uit 1969. Een schooljongetje wordt omspoeld door dermate veel ellende, dat je als kijker geneigd bent hem door het scherm naast je op de bank te trekken en hem stroopwafels te voeren die gedoopt zijn in warme chocomel.
Gelukkig heeft hij een adembenemend goede leraar. Die vraagt tijdens een les over ‘fact and fiction’ aan het jongetje een verhaal over zichzelf te vertellen. Eerst wil hij niet, gewend als hij is dat anderen voor hem praten, maar als de leraar het lot van zijn klasgenoten aan het verlangde verhaal verbindt, begint het jongetje te vertellen over zijn valk.
De klas raakt geïntrigeerd, de leraar ook en wel zodanig dat hij zelf komt kijken hoe het jongetje met de valk omgaat. De rillingen lopen over je rug, zo mooi. Dat kan dus niet goed gaan. Nu is er over het algemeen weinig rechtvaardig op de wereld, maar wat in Kes gebeurt is godgeklaagd. Wat een film! Het jongetje zelf krijgt geen enkele aandacht. Hij heeft een moeder zonder man, en een soort broer die kwelgeest is.
Het jongetje voedt de valk op aan een lijn, die hij dan weer laat vieren en dan weer aan trekt – een ouder in spe.
Het beeld herinnerde me aan twee andere films, waarin de school eveneens een rolletje speelt. In 4 Havo, een klas apart, de VPRO-documentaire van Maarten Schmidt en Thomas Doebele uit 1992, zit een legendarische scène over een leerlinge op wie elke redelijke leraar het liefst meerdere zwepen der wraaks tegelijk zou laten neerkomen. Het meisje wordt dan gefilmd in haar eigen omgeving, bij een manege geloof ik, waar ze vertelt over hoe ze haar paard behandelt: ‘Strak houden, anders komt er niks van terecht’.
De andere film is ook een documentaire. Benoît Mariage vertelt in Michel Stree, Une âme chevaleresque uit 2007 over de Waalse adolescent-kaper van de bus met schoolkinderen in Vielsalm, die als eis had om voor de radio een verklaring tegen onrecht en ongelijkheid af te leggen. Heden verzorgt hij in een steengroeve vogels en bet wondjes in hun poten.
Aldus blijkt de vader het kind van de man. Als zevenjarige vond hij langs de weg een gewonde vogel, die hij meenam naar de klas. De meester zei dat hij hem moest verzorgen, maar toen de vogel een kraai bleek kwam het advies het dier te doden. Maar de jongen genas de kraai en het beest bleef acht jaar bij hem tot het stierf van de ouderdom.
Over, amen, uit. Of wat is nu de openbaring (die een les kan zijn en een straf)?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten