Het was een wonderlijk liedje, met een mooie melodielijn en de puberverleidende beginregel ‘Always remember my friend / The world will change again’. De verleiding zat uiteraard in de troostende garantie dat elke onhoudbaarheid eindig was, maar ze voelde wee aan. Iets wat in de toen geldende verhoudingen opgeborgen kon worden onder de noemer EO of NCRV (voor eventuele Vlaamse honingpotters: dit waren televisieomroepen die zich inspireerden op het evangelie). Ik had de tekst moeten beluisteren, maar we spreken hier over de uitzonderlijke gevangenis die muziek heet.
Vermoedelijk was de millenniumwisseling al geweest toen ik pas lucht kreeg van het bestaan van Lalah Hathaway. De dochter van, werkzaam in dezelfde branche – wat een druk van verwachtingen! Over dat complexe onderwerp gewerd mij een fantastische documentaire, waarin tot overmaat van geluk ook de ouderlijk evenmin onbetuigd gebleven Indira Khan optrad.
Hoe stelde het teleur dat Lalah ‘When Your Life Was Low’ bleek te hebben opgenomen in een cocktailbarversie, met de componist Joe Sample. Man, doe iets! Hij had destijds nota bene concurrentie ondervonden van Randy Crawford, die door onverwacht snel succes dezelfde niche vulde als zijn band The Crusaders, waarvoor ze net gastzangeres was geweest op de enige langverwachte hit. Wel meende ik, als een heuse voetbaltrainer, dat het liedje potentie had (no pun intended).
Uitkomst bood een liveversie die Lalah Hathaway maakte met Marcus Miller. Als Pastorius-adept kan ik diens baschismo (pun intended) amper aanhoren, maar in mijn armzalig principisme gaf ik hem het voordeel van de twijfel. En jawel, op YouTube beschaamde hij het niet. Sterker, Lalah kwam er volgens mijn ongeschokte overtuiging tot haar recht.
In dezelfde beweging wist ik de tekst tot me te laten komen. Een speciaaltje! Een ik-figuur blikt terug op een liefdesgeschiedenis met iemand die nu bekend en succesvol is, maar die destijds werd uitgekotst: ‘People turned their backs on you, / And everybody said that you were through’. Deze verbintenis blijkt heilzaam geweest, ‘You left me shining’. Vanuit het perspectief van de liefde lijkt het me toch curieus dat de ik-persoon dan gediend heeft als Lenie ’t Hart in de zeehondencrèche: als oplapper, zelfs van de meest hopeloze gevallen.
Inmiddels is de begunstigde immers helemaal terug het heertje en heeft niet echt dankbaarheid getoond. Maar de ik-figuur staat daar schijnbaar boven:
Now you're doing well
From stories I hear tell.
You own the world again.
Everyone's your friend.
Wat een opportunist, de verstotene van weleer?! En wat een heilige, zijn redder?! De ik-figuur laat zich niet kennen na verlaten te zijn, en benadrukt slechts het positieve. Een prototype van de al dan niet prefeministische, zichzelf wegcijferende moeder (de redactie stelt zich tijdelijk niet aansprakelijk voor associaties)? Was ik er met de NCRV- annex EO-etikettenplakkerij dan niet ver van afgeweest?
En had die klojo echt niet eventjes terug kunnen kijken, bij wijze van erkenning, naar wie zijn founding father geweest was? Het grappige is dat Lalah Hathaway dat natuurrecht als het ware tegen de song in opeist, door aan het einde van de liveversie al improviserend met het contextgevoelige woord ‘remember’ uit te roepen: ‘Ya don’t hear me’ [5.40]. Exact met de intonatie van haar vader!
Die wat grimmiger benadering (een uiting van thymos waarin filosoof Peter Venmans terughoudendheid aanbeval) veronderstelt een dubbelzinniger ‘When Your Life Was Low’. Ik weet niet of onderhuidsheden rijmen met de vele andere songs van tekstschrijver Will Jennings. Maar dit liedje zou er vileiner van raken.
Although I never hear from you,
Still it's nice to know
You used to love me so,
When your life was low.
Of ben ik degene die vilein is? Ik geef toe dat ik, redelijkerwijs de puberteit voorbij, niet meer in de these ‘The world will change again’ kan geloven door de bewezen bangigheid van de homo sapiens (vernikkelde ironie?). Veranderingen blijken bijstellingen, ook nog in het voordeel van hen die aan de goede kant van de streep verkeren, enz. Bovendien onthulde Martha Nussbaum het bestaan van mensen, anderen uiteraard, die zo onstuimig interpreteren dat het ontbreken van een teken als een verborgen teken wordt gezien.
Toch dringt zich aan mij een heel andere interpretatie van ‘When Your Life Was Low’ op, waar amateurspsychologie niet langer tot de aanbeveling strekt. Misschien geldt liefde zelfs als zwakte en blijft de ik-figuur klinisch in onbuigzaamheid. De laatste wordt immers bemind, en de mogelijkheid opent zich hier dat dit louter eenrichtingsverkeer was. Want verwijst ‘shining’ in ‘You left me shining’ naar ‘you’ of ‘me’? Er ontstaat misschien iets als een thymos van de dienstbaarheid en van het afwachten, van het waardig zwijgen zelfs, die het ogenschijnlijk zo ruimhartige liedje laat veranderen in een eng sprookje ofwel nachtmerrie. Zo’n clausule zit evengoed in de cultuur waarmee het Westen is opgegroeid en zou de slotregels ronduit wraakzuchtig maken:
But always remember my friend,
The world will change again.
And you may have to come back
Through everywhere you've been.
Met de altijd wat pragmatische termen van de Lage Landen heet dit liedje in vertaling volgens mij dan ‘Wie het laatst lacht, lacht het best’.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten