Waardeonderzoek

Lastig de lach in te houden bij de najaarscatalogi der Lage Landen (we hebben het over boeken). Er blijken zoveel belangrijke auteurs dat het overzicht al ontbreekt bij het aanbod: welk van de talloze glimmende losse vouwvellen bij de op hun beurt in fictie en non-fictie onderverdeelde catalogi hoort bij welk huis of imprint daar weer van? Uitgeverijen doen het erom, dat zie je direct!
Lachen is de makkelijkste reactie, net als dankbaar zijn dat er per dag meer dan één supertitel gaat verschijnen die ‘in geen enkele boekenkast ontbreken mag’. Zulke rituele reflexen lijken onontkoombaar. Sites die het aanbod zonder filter van media en boekshop kunnen tonen blijken dan wel verbeterd, adequaat willen ze nog niet worden. Toch biedt juist internet door zijn hyperlinks dé mogelijkheid voor een gezelschapsspel: op basis van de gepleegde vergelijkingen, waarin auteur A is bedoeld ‘voor de liefhebbers van’ auteur B, een netwerk van verwanten ontwerpen. Dit zal een hemels kluwentje van de beste families geven, minstens vierdimensionaal, met op het punt van het niets de rest.
Euh, zoals in de Middeleeuwen?
Hoeveel kan een seizoen redelijkerwijs aan? Een selectie uit het zogeheten upmarket segment doet vermoeden dat je niet te veel interesses mag hebben om geen slaaptekort te incasseren, tenzij de crisis zulke hopen werkelozen heeft opgeleverd dat uitgevers hen wilden plezieren met een hobby voor dag en nacht. Maar dan geef ik toe aan het gevoel dat er een overproductie is, die betwist wordt met de opmerking dat er al sinds de jaren ** veel boeken verschijnen (de conclusie dat ze onmogelijk naar behoren geredigeerd kunnen krijgt een soortgelijke tegenwerping: dat dit vroeger helemaal niet gebeurde).
De CEO van Lannoo, goed voor 500 van de bijna 20.000 titels die de Lage Landen jaarlijks verstouwen: ‘We zijn in dit vak bijna collectief zelfmoord aan het plegen, denk ik soms.’ Saillant is dat Lannoo, nadat zijn meest geduchte landgenoot de kranten van het concern annexeerde, nog altijd overweegt de boekendivisie van PCM over te nemen. In een andere hoofdbijzaak, voetbal, zijn de invasionele betrekkingen tussen Nederland en België wel vertrouwd.
Neveneffect van de stortvloed onvergetelijke boeken die gaan komen, is dat alles je ontschiet. Toch herinner ik me één titel: De grenzeloze generatie. Die zal ‘collectieve onvolwassenheid’ uitduiden. Wow, herkenbaar! De reden dat er bij mij een bel begon te rinkelen was echter de bron: ‘het Mentality-waardenonderzoek van Motivaction’. Orkestreerde dat bureau niet de campagnes van zowel CDA als GroenLinks? En verstrekte het zijn adviezen toen niet vanuit een eigen, want vooraf in opdracht geschapen beeld van ‘de moderne burgerij’? Het bureau is reeds gesignaleerd als tergend mediërende instelling tussen bevolking en staat in het publieke debat, maar als fenomeen lijkt het ingewikkelder.
Chantal Mouffe heeft dat beschouwd vanuit de idée reçue dat er geen ideologieën meer zijn, en er dus onder het bewind van Koning Pragma geen verschil tussen ‘links en rechts’ is. Het Einde van de Geschiedenis gaf het Einde van het Conflictmodel er gratis bij. Spinning door Motivactionachtigen bezorgt partijen dan nog enige distinctie bij de kiezer, die zich echter niet slaagt te identificeren met de consensus van het midden, waar hartstochten en collectieve identiteiten hautain zijn weggeredeneerd. Vanwege het door die groeiende afstand tussen burger en politiek getaande democratisch gehalte is Ad Verbrugge evenmin tuk op zulke bureaus. Hij vermeldde ze recent in het kader van de ‘terugtredende overheid’, waardoor de politieke besluit- en gedachtevorming geoutsourcet raakt aan interim-management, adviesbureaus en meer geprivatiseerde goden.
In precies die gedaante, gematerialiseerd door deskundige rapporten, kwam Motivaction voor het eerst in mijn blikveld. Het had het leesgedrag van Nederlanders onderzocht. Twee op de drie had ten minste een keer per week een boek in handen, 47 procent op het nachtkastje en 28 procent las het liefst in bed, tweederde het liefst op vakantie en 42 procent bij het luisteren naar muziek. Weg dus met de cultuursombering van het Sociaal Cultureel Planbureau met zijn falende methodes, die hadden geleid tot de rampzalige ziekte ontlezing! Zo stelde een voormalig redacteur dat tot dan toe was gevraagd of men een boek uitlas, en vond dat er geen oog was geweest voor multitasking. Een ander begreep dat te snel besloten werd dat het boek passé is en startte een leescampagne voor de schoolvakantie. Zo legitimeerden zij prettig onzuur meteen hun eigen baan in de sector – en heilbrengende instanties als Motivaction.
Op de crèche en op de peuterschool van onze S. zit een kindje dat Dante heet.
Er kunnen dus veel meer titels komen, niet noodzakelijk met eindes. Onderwijl gaat de homo zappiens, onmisbaar voor het verslinden van de rijstebrij die najaarscatalogi beloven, het echte werk doen. Daar is wel wat concentratie voor nodig en uitgerekend daaromtrent zijn er empirisch twijfels gerezen. Ze zullen berusten op statistische feilen. En nu maar zoet naar ons bedje, oogjes dicht en snaveltjes toe.