Geef het aan de bedelende poes

In het interviewboek Kaaskoppen van Robert Vuijsje biecht Mr. Polska op dat hij ‘half soep, half mens’ is. Hij wijt dat aan zijn geboorteland Polen. Als voorbeeld noemt hij rosul, een soep met grote stukken kip en groente. Ik vermoed dat zoiets in Nederland ‘maaltijdsoep’ heet, maar redelijkerwijs klinkt dat een beetje verwend, zo niet pleonastisch.

Misschien ligt de bron van rosul in een trans-Atlantisch recept. Van het feit dat de liefde door de maag gaat, heeft Maceo Parker de ingrediënten benoemd:

I need a magic stick
to get you in my trick
I need a rabbit's foot
just to get you hooked
I need a bowl of soup
just to make a stew
I need a turtle's egg
I wanna make you beg

Diende de Poolse variant zich aan door een geringere beschikbaarheid van (verse) producten? En smaakte less vervolgens werkelijk naar more?

Soep is een zelfstandig naamwoord, zowel mannelijk als vrouwelijk. Voor zover ik weet zijn zij en hij nooit voor een moderne identiteit ingezet, zoals lasagne. Raar, gezien de opties die een bouillabaisse biedt versus een bouillon, en het feit dat er, gazpacho indachtig, ook ijskoud iets bijzonders aan kan zijn.

Fijn aan soep is natuurlijk dat je ervan kunt slurpen als hij heet is. Toch is er iets aan waar ik me geen raad mee weet. Mij staat althans geen soep voor de geest die zelfstandig mijn buik- en maagbewegingen heeft weten te remmen. Altijd kwam er op zo’n dag een moment nadien, waarop meer warm voedsel nodig bleek.

Vermoedelijk heeft die sensatie al vroeg een stoeltje in mijn systeem bezet gehouden. Tot de eerste stukjes uit de Bijbel die ik las, behoorde zeker het verhaal over Esau die aan Jacob zijn eerstgeboorterecht verpatste voor een bord linzensoep. ‘Dat rode daar’ . Ik weet nog dat mij dat meteen een stomme zet leek. Zou het ongeloof daar begonnen zijn?

Hans Declercq schreef over het genot dat, tijdens sneeuw of regen, een ontbering op de fiets teweeg kan brengen. Het bestaat uit een heden (de sensatie dat je met heel je lichaam leeft) en uit een toekomst (de beloning van warmte en droogte die je te wachten staat). Waar je na een tocht aankomt, doet er minder toe dan dat er een rustpunt komt. Declercq geeft vervolgens het vanzelfsprekende voorbeeld dat daar soep is.

Meen ik dus dat dit een voorgerecht is, mij viel vooral op dat Declerq het dan heeft over soep drinken. Ik associeer dat met het automaat op de middelbare school, een machine die door één pijpje zowel koffie als thee als chocomel als soep spoot.

Echte soep kun je niet spuiten. Evenmin valt zij te snijden. Ze verkeert in een tussentoestand van vloeibaar en vast. Groenten, vlees en aardappelen of linzen zorgen inderdaad voor die textuur. Hoewel het voorval op een ware gebeurtenis zal berusten, vind ik het logisch dat David van Reybrouck De plaag, een zoektocht, begint met het lezen van wonderbaarlijk nieuws terwijl hij soep eet (broccoliroom met croutons).

Sprakelozer dan sprakeloos stemt de film Son of Saul na een scène waarin joden de kleedkamer van Birkenau in worden gedreven met de aanmaning zich zo snel mogelijk uit te kleden voor een warme douche, zodat ze daarna soep kunnen eten. Dat gebieden gaat maar door, met onder meer deze variant: ‘Anders wordt de soep koud’.

In de groslijst van teksten voor zijn postume bundel die blijven & verreizen zou gaan heten, had Hans Groenewegen een soeprecept geschoven:

men neme, nemen gaat vooraf aan eten en te eten geven,

neem een vis ontdaan, ontdaan zijn alle vissen die hun vinnen,

schubben, ingewand en staart verloren bij het fileren,

zie de ontstelde blik waarmee de vissekop de vissenkoppen ziet

die, even afgesneden en ontsteld, zijn in dezelfde bak gegleden,

troost met laurier en ui, een plukje tijm en selderie, een knoflookteen

en naar behoefte, de grote van zijn droefte, lepeltjes zout

de vissekop en zet hem met wat andere koppen en de vinnen, staarten, graten

op een laag pitje in een pan ruim water op, de gebroken vis wordt heel

lekkere soep, die men af kan maken met het sap van een citroen en binden

met een maizenapapje, de graten, zeg het nog licht bevist geraamte

ete men niet zelf, maar geve, te eten geven is een vooraf van eten,

geef het aan de bedelende poes, ach nu staat men daar

nog steeds met de vis die men zich door mij heeft laten nemen,

terwijl ik niet weet welke het geworden is, schol of tong, poon of heek

of de bijna uitgestorven kabeljauw uit de bijna leeggeviste zee,

neem op mijn gezag een kweekzalm, de onbedwingbare wildwaterklimmer

die de ongedwongen noren in het vlakke water van hun fjorden fokken,

men moet zoveel moten kopen als er maten meeëten van de maaltijd,

men schrikke niet van de prijs, maar schikke de met zout en witte peper

ingewreven edelebeestedelen in een ingeweekte römertopf, heel veel peterselie

fijngesneden, spreide men daarover, waarop ruim room gegoten en een roemer

          witte wijn,

het deksel kan gesloten, schuif de kleien schotel in de oven, dek de tafel, schil

en kook de aardappelen kruimig, terwijl de vis in geur en gaarte langzaamaan

voldaan raakt en u versteld doen staan zal van zijn volle smaak

en zijn onbedwongen kracht, straks aan tafel, als hij tegen de waterval

van de geanimeerde woorden uwer vrienden, die gij te eten geeft, men ete mee om

mee te kunnen spreken, opzwemt naar de magen waar hij het kuit der vriendschap

          schieten zal,

mits men dat binnenmeer niet aflatend vol laat stromen met zuivere, droge,

          witte wijn

Zelf ben ik een benjamin, maar voor dit gerecht kan ik me indenken het eerstgeboorterecht te ruilen. ‘Dat witte daar’. Verstokte carnivoren kunnen er op Poolse wijze kip in verstoppen, die gekookt amper van een vis te onderscheiden is.

Overigens vertelt Mr. Polska aan Vuijsje dat hij in reactie op dat smakeloze Meldpunt Polen van de PVV een site had gemaakt voor complimenten: Meldpunt Waardevolle Gezelligheid. Met die oer-Hollandse titel liet hij meteen uitschijnen geen vreemdeling te zijn. Zelfs die soep werd niet zo heet gegeten.